रुसकाे बाग्नर समुहजस्तै चीनसँग पनि छ भाडाको सैनिक

काठमाण्डौः येभगेनी प्रिगोजिनको भाडा कम्पनी वाग्नर समूहले रूसी सेनाको बिरूद्ध हालै गरेको विद्रोहले विश्वभरका सुरक्षा विज्ञहरूलाई चकित पारेको छ।

यस विद्रोहको पछाडि प्रिगोजिनको योजनाहरू अझै पनि बहस भइरहेको छ। यसका कारण रुस, चीन र अन्य धेरै देशहरूमा निजी सैन्य कम्पनीहरूको प्रयोगको बारेमा नयाँ बहस भइरहेको छ। रुस जस्तै चीनले पनि विश्वभरका आफ्ना नागरिक र सम्पत्तिको सुरक्षाका लागि निजी सुरक्षा फर्महरू प्रयोग गरिरहेको छ।

‘टाइम्स अफ इन्डिया’को रिपोर्टका अनुसार यी चिनियाँ रक्षा कम्पनीहरू अडेनको खाडीमा कार्गो जहाजमा हुने पाइरेसीसँग लड्ने, केन्यामा रेलवे पूर्वाधारको सुरक्षा र श्रीलंकामा इन्धन डिपोजस्ता धेरै काममा संलग्न छन्। यी कम्पनीहरूले सामान्यतया सशस्त्र सुरक्षा, जोखिम मूल्याङ्कन र प्रशिक्षण सहित सुरक्षा सेवाहरूको दायरा प्रदान गर्छन्।

चीनको बढ्दो विश्वव्यापी अर्थतन्त्रले बेइजिङको सुरक्षा चिन्ता बढाएको छ। राष्ट्रपति सी चिनफिङको बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभले पूर्वाधार विकासमा केन्द्रित भएर चिनियाँ उद्योगले धेरै विकासोन्मुख देशहरूमा ठूला परियोजनाहरू सुरु गरेको छ।

बन्दरगाह, रेलमार्ग र बाँधलगायतका उद्योगहरूले लाखौं चिनियाँ नागरिकलाई जोखिमपूर्ण विदेशी स्थानहरूमा रोजगारी दिएका छन्। चीनले भविष्यमा निजी सैन्य कम्पनीहरू थप प्रयोग गर्न थाल्ने चिन्ता छ। २०१७ मा, चीनले ‘अन्तर्राष्ट्रिय शान्ति स्थापना र मानवीय सहायता अभियान’ मा निजी सैन्य कम्पनीहरूलाई प्रयोग गर्न अनुमति दिने कानुन पारित गर्‍यो।

यस कानूनले चीनलाई निजी सैन्य कम्पनीहरूलाई थप दृढतापूर्वक प्रयोग गर्ने बाटो खोल्न सक्छ। चीनले यसलाई विवादित क्षेत्रहरूमा आफ्नो हितको रक्षा गर्न वा सशस्त्र द्वन्द्वमा आफ्ना सहयोगीहरूलाई समर्थन गर्न प्रयोग गर्न सक्छ।

जेम्सटाउन फाउण्डेशनका वरिष्ठ फेलो सर्गेई सुखानकिनले हालै अमेरिकी अखबार वाल स्ट्रिट जर्नललाई भनेका छन्, ‘चीनले आफ्नो प्रभाव बढाउन निजी सुरक्षा कम्पनीहरूलाई प्लेटफर्मको रूपमा प्रयोग गर्न सक्छ।’ एक कूटनीतिज्ञ रिपोर्टमा भनिएको छ।

यस्तो अवस्थामा, जहाँ चीन प्रत्यक्ष रूपमा अगाडि आउन सक्दैन, उसले आफ्नो युद्धलाई अगाडि बढाउन निजी रक्षा फर्महरूको आक्रामक प्रयोगलाई समर्थन गर्न सक्छ। युक्रेन युद्धमा रुसले वाग्नरलाई जसरी प्रयोग गरेको थियो, त्यसले चीनलाई पनि प्रेरित गरेको छ । एजेन्सी