टर्कीको स्थानीय चुनावमा राष्ट्रपति एर्दोगानलाई झट्का

काठमाडौंः टर्कीको प्रमुख विपक्षी दलले इस्तानबुल र अंकारामा स्थानीय चुनावमा ठुलो जित हासिल गरेको छ । यी परिणामहरू देशका राष्ट्रपति रेसेप तैयप एर्दोगानका लागि ठूलो झटका लागेको विश्लेषण गरिएको छ ।

गत वर्ष तेस्रो पटक राष्ट्रपतीय चुनाव जितेका एर्दोगानले स्थानीय चुनावमा पनि राम्रो प्रदर्शन गर्ने आशा राखेका थिए । इस्तानबुल मेयरको चुनावमा एर्दोगान आफैंले अभियानको जिम्मेवारी लिएका थिए । यही सहरमा हुर्केका उनी यहाँको मेयर पनि भइसकेका छन् ।

तर २०१९ मा पहिलो पटक यस सहरको मेयर बनेका एकराम इमामोग्लुले धर्मनिरपेक्ष विपक्षी पार्टी सीएचपीका उम्मेदवारका रूपमा ठूलो जित हासिल गरेका छन् ।

एर्दोगानले चुनावी अभियानका क्रममा १ करोड ५० लाख जनसंख्या भएको यो सहरलाई रूपान्तरण गर्ने वाचा गरेका थिए । तर एर्दोगानको एके पार्टीका उम्मेदवारले करिब १० लाख मतले हार बेहोरेको थियो । २१ वर्षअघि सत्तामा आएका एर्दोगानका लागि यो पहिलो पराजय हो ।

टर्कीको राजधानी अंकारामा मेयर पदका लागि विपक्षी दलका उम्मेदवारले आधा मतगणनापछि मात्रै आफ्नो जित घोषणा गरेका थिए । उनका समर्थकहरूले शहरको सडकमा झण्डा फहराउँदै र कारका हर्न बजाउँदै हिडेका थिए ।

टर्कीको चौथो ठूलो सहर बुर्सा र बालिकेसिरमा विपक्षी दल रिपब्लिकन पिपुल्स पार्टीले जित हासिल गरेको छ । यसबाहेक, पार्टीले इज्मिर, अडाना र अन्टाल्यामा आफ्नो शक्ति कायम राखेको छ ।

राष्ट्रपति एर्दोगानले चुनावको नतिजा अपेक्षित नभएको तर आफ्नो पार्टीका लागि यो टर्निङ प्वाइन्ट साबित हुने आशा व्यक्त गरेका छन् । उनले आफ्ना समर्थकहरूलाई आफूले सधैं जनमतलाई समर्थन गर्ने र यसपटक पनि मतदाताको निर्णयलाई सम्मानपूर्वक स्वीकार गरेको बताए ।

शक्तिशाली एर्दोआन

रेसेप तैयप एर्दोगान एक शक्तिशाली राष्ट्रपति हुन् । उसले आफ्नो हैसियतमा शक्तिको सबै शक्ति समाहित गरेको छ । प्रधानमन्त्रीसँग विशेष अधिकार छैन । तर सहरहरूमा निर्वाचित मेयरहरूसँग विशेष अधिकार हुन्छ ।

चुनावी अभियानका क्रममा एर्दोगानले यो आफ्नो अन्तिम अभियान भएको बताएका थिए । राष्ट्रपतिको रूपमा उनको अन्तिम कार्यकाल २०२८ मा समाप्त हुँदैछ । तर एर्दोगानका आलोचकहरूले यदि उनले यी चुनाव जितेको भए संविधान संशोधन गरेर फेरि राष्ट्रपतिको चुनाव लड्ने दाबी गर्छन् । यो नाटकीय पराजय पछि उनले संबिधान संशोधनको बाटोमा जान असफल हुन सक्ने समेत विश्लेषण गरिएको छ ।

टर्कीका राजनीतिक टिप्पणीकारहरुले सीएचपीले एर्दोगानलाई आफ्नो राजनीतिक करियरको सबैभन्दा ठूलो झट्का दियेक ओविश्लेशन गरिरहेका छन् । यो पार्टीको सन् १९७७ पछिको सबैभन्दा ठूलो जित हो ।

चुनावी नतिजाहरू सिएचपी अध्यक्ष अजगुर ओजेलको लागि ठूलो जीत हो । सिएचपीका इमामग्लु र मन्सुर याभासलाई सन् २०२८ को राष्ट्रपतीय निर्वाचनका लागि सम्भावित उम्मेदवार मानिन्छ ।

इमामोग्लुका समर्थकहरूले ‘सबै ठिक हुनेछ’ भन्ने नारा लगाएका थिए । पाँच वर्षअघि एर्दोगानको पार्टीलाई हराएपछि इमामोग्लुले आफ्ना समर्थकहरूलाई यो नारा दिएका थिए ।

टर्कीको ८५ मिलियन जनसङ्ख्याको पाँचौँ भाग इस्तानबुलमा बस्छन् । इस्तानबुलमा शासन गर्नेले नै टर्कीको अर्थतन्त्र पनि नियन्त्रण हुन्छ भन्ने विश्वास छ । पाँच वर्षअघि इमामग्लुले इस्तानबुलमा एके पार्टीलाई हराएर मेयरको चुनाव जितेका थिए । तर गत वर्षको राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा विपक्षी विखण्डन भयो र पार्टी पराजित भयो ।

तर टर्किएको सत्तारुढ एके पार्टी देशको कमजोर अर्थतन्त्रसँग संघर्ष गरिरहेको छ । अहिले टर्कीमा मुद्रास्फीति दर ६७ प्रतिशत र ब्याजदर ५० प्रतिशत छ ।

अहिले टर्कीको पश्चिमी, दक्षिणी र उत्तरी भाग विपक्षी दल सीएचपीको नियन्त्रणमा छ । देशको दक्षिणपूर्वी भागमा कुर्दिश डेम पार्टीको वर्चस्व छ । तर केन्द्रीय टर्कीमा, एर्दोगानको एके पार्टीको शासन छ । २०२३ मा भयानक भूकम्प गएका क्षेत्रहरूमा पनि एर्दोगानको अवस्था राम्रो छ। एजेन्सी