यसरी थाहा पाउनुहोस्, ह्वाट्सएपमा आएको मेसेज फर्जी हो कि होइन ?

काठमाडौंः विश्वमा सबैभन्दा धेरै प्रयोगकर्ता भएको इन्स्ट्यान्ट मेसेजिङ एप ह्वाट्सएपमा हरेक दिन अरबौँ मेसेज आदानप्रदान हुन्छन् ।

ह्वाट्सएपमा यसरी पठाइने मेसेजहरुमध्ये ठूलो संख्यामा फेक अर्थात् फर्जी मेसेजहरु समेत हुने गर्दछन् । विश्वमा अफवाह फैलाउनका लागि समेत ह्वाट्सएपको दुरुपयोग हुने गरेको छ ।

कहिलेकाहीँ प्रयोगकर्ताहरुले अन्जानमै फर्जी खबर तथा अफवाह फैलाउने मेसेज शेयर गरेको पाइन्छ । त्यसैले यदि थोरैमात्र पनि सावधानी अपनाउने हो भने ह्वाट्सएपमा आएको कुनैपनि मेसेज, कुनै दाबी वा कुनै खबर फर्जी हो कि होइन भनेर पत्ता लगाउन सकिन्छ । ह्वाट्सएपको फर्जी मेसेज पत्ता लगाउने चारवटा तरिका यस्ता छन् :

१. एकीन गर्न कठीन हुने मेसेजहरुको जाँच गर्नुहोस् : कहिलेकाहीँ ह्वाट्सएपमा यस्ता मेसेज पनि आउँदछन् जुन पत्याउन गाह्रो पर्दछ । यस्ता मेसेजहरुमा प्रायः झुटो विवरण हुने गर्दछ ।

त्यसैले यदि त्यस्तो मेसेज प्राप्त भयो भने त्यसमा कत्तिको सत्यता छ भनेर अन्य श्रोतबाट पत्ता लगाउनुहोस् । आमरुपमा यस्ता मेसेजहरु ब्रेकिङ न्यूजका रुपमा आउने गर्दछन् ।

२. उस्तै देखिने खालका मेसेजबाट जोगिनुहोस् : कहिलेकाहीँ ह्वाट्सएपमा यस्ता मेसेज पनि आउँदछन् जसमा हिज्जेमा समेत गल्ती हुन्छ तर आधिकारिक साइट वा संस्थाको जस्तै गरी झुक्काउँछन् । यस्ता अधिकांस मेसेज फर्जी तथा झुटो हुन्छन् । यस्ता मेसेजलाई नखोलीकन तुरुन्तै डिलिट गरिहाल्नुहोस् ।

३· लिंक जाँच्नुहोस् : कहिलेकाहीँ यस्तो पनि लाग्दछ कि ह्वाट्सएपमा रहेको लिंक कुनै परिचित वा चर्चित वेबसाइटको हो । तर प्रायः त्यस्तो साइटको लिंकमा गलत हिज्जे वा रङ हुन्छ । त्यसैले त्यस्तो कुरामा ध्यान दिनुभयो भने त्यो फर्जी मेसेज हो भन्ने पत्ता लगाउन सक्नुहुन्छ ।

४· फरवार्ड गरिएको मेसेज चिन्नुहोस्ः ह्वाट्सएपले सन् २०१८ मै मेसेज फरवार्डको फिचर थप गरेको थियो । यसबाट प्रापकले कुन मेसेज फरवार्ड भएर आएको हो र कुन चाहीँ प्रेषकले सिधै पठाएको हो भन्ने पत्ता लगाउन सक्दछन् ।

फरवार्डेड मेसेज आयो भने त्यसको तथ्यजाँच गर्नुहोस् । उक्त मेसेज तथा गरिएको दाबीका बारेमा गुगल सर्च वा कुनै भरपर्दो श्रोतबाट पनि सत्यता थाहा पाउन सक्नुहुन्छ । आफूलाई प्राप्त भएको फरवार्डेड मेसेज अरुलाई फरवार्ड नगर्नुहोस् । एजेन्सीको सहयोगमा