असोज २, २०८१ बुधबार
September 18, 2024
युग खबर
२०८१ भाद्र ८, शनिबार
मृगौला हाम्रो शरीरको निक्कै संवेदनशील अंग हो । बाच्नका लागी नभई नहुने चिज हो । यो अंगमा खरावी आयो भने ज्यान नै जाने खतरा पनि हुन्छ । कैयौं मानिसले किड्नी फेल अर्थात मृगौलाले काम गर्न छोडेर ज्यान गुमाउँछन् । यहाँ मृगौला स्वस्थ राख्न खानै पर्ने ७ खानाको विषयमा चर्चा गरिएको छ ।
मृगौला जोगाउन के खाने ?
१. रातो खुर्सानी
रातो खुर्सानीमा पोटासियम, फस्फोरस, भिटामिन सी, फाइबर, फोलिक एसिड र भिटामिन बी 6 उच्च मात्रामा हुन्छ । यसले मृगौलालालाई फाइदा गर्छ ।
२. बन्दा गोभी
बन्दा गोभीमा उच्च मात्रामा सोडियम, पोटासियम, फस्पोरसको मात्रा हुन्छ । मृगौलाका लागि यी तत्वको निक्कै जरुरत हुन्छ । यसको सकारात्मक पक्ष भनेको बन्दा गोभीमा फाइवर र भिटामिन सी समेत उच्च मात्रामा हुन्छ ।
३. फूल गोभी
फूल गोभीमा पनि सोडियम, पोटासियम, फस्पोरसको मात्रा प्रयाप्त हुन्छ । त्यसैगरी यसमा भिटामिन सी, फाइवर पनि हुन्छ यसले मृगौलामा हुने समस्याबाट बचाउँछ ।
४. लसुन
एक केस्रा लसुनमा १ मिलिग्राम सोडियम, १२ मिलीग्राम पोटासियम र ४ मिलीग्राम फोस्फोरस हुन्छ । यसले मृगौलालाई मात्र फाइदा गर्दैन कोलेस्ट्रोल समेत नियन्त्रण गर्छ । त्यस्तै लसुन क्यान्सरबाट बँच्नका लागि पनि फाइदाजनक हुन्छ ।
५. स्याउ
सामान्य आकारको स्याउमा पनि १५८ मिलिग्राम पोटासियम, १० मिलिग्राम फस्पोरस हुन्छ । मृगौलालाई त यसले फाइदा गर्छ नै अन्य विभिन्न रोगबाट समेत स्याउ सेवन फाइदाजनक मानिन्छ ।
६. स्ट्रबेरी
आधा कप स्ट्रबेरीमा १ मिलिग्राम सोडियम, १२० मिलिग्राम पोटासियम र १३ मिलिग्राम फस्पोरस हुन्छ । यसमा उच्च मात्रामा एन्टीअक्सीडेन्ट पनि हुन्छ जसले मृगौलालाई कुनै समस्या हुनबाट बचाउँछ ।
७. अण्डाको सेतो भाग
अण्डाको सेतो भाग पनि मृगौलाका लागि निक्कै फाइदाजनक मानिन्छ । अण्डाको सेतो भागमा २ ग्राम प्रोटिन, ११० मिलिग्राम पोटासियम र १० मिलिग्राम फस्पोरस हुन्छ । यसमा रहेको एमिनो एसिड मृगौलाको लागि राम्रो हुन्छ भने सामान्य स्वास्थ्यका लागि पनि राम्रो हुन्छ ।
यस्ता लक्षण देखिए मृगौलामा समस्या हुनसक्छ :
मृगौला मानव शरीरको अति महत्वपूर्ण अंग हो । यसले शरीरको विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्न सहयोग गर्छ । मृगौलाकै कारण हाम्रो शरीरमा रगतमा पानी, नुन तथा अन्य खनिजपदार्थलाई सन्तुलित बनाएर राख्छ ।
जब मृगौलाको कार्यक्षमता कम हुन्छ वा फेल हुन्छ, शरीरमा रहेको विषाक्त रासायनिक पदार्थ, तरल पदार्थ आदि बाहिर निस्कन पाउँदैन ।
मृगौलाको जटिल समस्या भनेको, यो खराब भएको अन्तिम अवस्थामा मात्र थाहा हुन्छ । साथै उपचार विधी पनि महंगो हुनेगर्छ । त्यसैले संभव भएसम्म मृगौलालाई स्वस्थ्य राख्न प्रयास गर्नुपर्छ । अतः यहाँ मृगौला खराब हुँदा देखिने सुरुवाती लक्षणहरु दिइएको छ ।
– मृगौलामा समस्या हुँदा पिसाबको मात्रा र पिसाब हुने समयमा परिवर्तन हुन्छ ।
– पिसाबको मात्रा अचनाक कम हुन्छ वा बढ्छ ।
– पिसाबको रंग वाढा हुन्छ ।
– पटक पटक पिसाब आएको महसुष हुन्छ तर, पिसाब आउँदैन ।
– पिसाब गरेको समेमा दुख्छ ।
– पिसाबका रगत देखिन्छ ।
– हात, खुट्टा, अनुहार सुन्निछ ।
– अत्याधिक शारीरिक थकावट तथा कमजोरी महसुष हुन्छ ।
– चिडचिडापन आउँछ । कुनैपनि काममा एकाग्रता हुँदैन ।
– हरेक समय चिसो महसुष हुन्छ ।
– छाला चिलाउन थाल्छ ।
– मुखमा दुर्गन्ध आउँछ ।
– वान्ता हुन्छ ।
– भोक लाग्दैन ।
– सास लिन असुविधा हुन्छ ।
– हरेक समय कम्मरको भाग दुख्छ ।
के कारणले हुन्छ मृगौलाको समस्या
जब मृगौलामा अत्याधिक दबाब वा तनाव हुन्छ, यस्तो परिस्थितीमा मृगौलामा समस्या हुन्छ ।
१. उच्च रक्तचापले मृगौलालाई असर गर्न सक्छ । किनभने उच्च रक्तचापमा हाम्रो रक्त धमनीमा अत्याधिक दबाव पर्छ । यसले हृदय रोग निम्त्याउन सक्छ ।
२. यदि मधुमेहका रोगीले मधुमेहमा नियन्त्रण गर्न सकेन भने शरीरमा अत्याधिक ग्लुकोजको निर्माण हुन्छ । यहि ग्लुकोज जम्मा हुँदा मृगौला हुने स-साना फिल्टरमा समस्या हुन्छ । त्यही कारण मृगौलाले शरीरको विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्न सक्दैन । फलत, मृगौला खराब हुनसक्छ ।
३. जब हाम्रो शरीरमा अचानक रक्तप्रवाह रोकिन्छ, त्यस्तो अवस्थामा पनि मृगौलाले काम गर्न छाड्छ ।
४. जब हाम्रो शरीरले मुत्र त्याग गर्न असमर्थ हुन्छ, यस्तो परिस्थितीमा पनि हाम्रो शरीरमा विषाक्त पदार्थ निर्माण हुन थाल्छ । यहि कारण मृगौलामा अतिरित्त भार पर्छ ।
५. मृगौलाको आसपास रगत जमेको छ भने पनि मृगौलाको कार्यप्रणालीमा नराम्रो असर पर्छ ।
६. शरीरमा कुनैपनि प्रकारका संक्रमण भयो भने पनि मृगौलालाई असर गर्छ ।
७. अत्याधिक मात्रामा नसालु पदार्थ, मदिरा आदि सेवन गर्दा पनि मृगौलाले आफ्नो काम गर्न असमर्थ हुन्छ ।
८. विभिन्न प्रकारका एन्टिबायोटिक्स गोली लिँदा मृगौलामा हानी पुग्छ ।
प्राकृतिक उपचार विधी
मृगौलालाई स्वस्थ्य राख्नका लागि सक्रिय दिनचर्या र स्वस्थ्य खानपान जरुरी हुन्छ । आर्युवेदमा दुबै मृगौला, मुत्रवाहिनी र मुत्राशय आदिलाई मूत्रवह स्रोतको नाम दिइएको छ ।
मृगौला खराब हुनबाट बच्नका लागि पीपलको पात र निमको पात निकै उपयोगी मानिन्छ । दुबैको मिश्रणलाई राम्ररी पानीमा उमालेर त्यसको रस नियमित मात्रामा पिउनुपर्छ । यससँगै योगले पनि फाइदा गर्छ । खासगरी कपलभाती योग नियमित रुपमा गर्नुपर्छ । अनुलोम विलोम लगायत कतिपय यस्तो योग हुन्छ, जसले मृगौला खराब हुनबाट बचाउँछ । अकुप्रेसर विधी पनि अपनाउन सकिन्छ । हात तथा खुट्टो कान्छी औंला वा हत्केला र खुट्टाको मध्य भागमा निरन्तर दबाउनु पर्छ ।
खानपान
नुन र फस्फोरसको मात्रा कम हुनुपर्छ । पोटेशियम पनि नियन्त्रित हुनुपर्छ । यस्तो अवस्थामा केरा फाइदाजनक मानिन्छ । यसमा कम मात्रामा प्रोटिन हुन्छ । तरल पदार्थ सीमित मात्रामा लिनुपर्छ । उसिनेको सब्जी मात्र सेवन गरौ । तारेको, भुटेको, मसलेदार खानेकुरा सेवन नगरौ ।
किन फेल हुन्छ मृगौला ?
मृगौला फेल हुनुलाई ‘एन्ड स्टेज रिनल डिजिज’ पनि भनिन्छ । डाक्टरका अनुसार मृगौला फेल हुनुको अर्थ दुबै मृगौलाले काम गर्न बन्द गरेको र अब डायलाइसिस वा किड्नी ट्रान्सप्लान्ट बिना धेरै दिनसम्म बिरामीलाई बचाउन सकिँदैन ।
कहिले हुन्छ मृगौला फेल ?
हाम्रो शरिरमा दुई मृगौला हुन्छ जसको मुख्य काम रगतलाई फिल्टर गरेर टक्सिनलाई अलग्गाउनु हो । यी टक्सिन पछि पिसाबमार्फत बाहिर निस्कने गर्दछ । जब कुनै कारणले मृगौलाले रगत फिल्टर गर्न वा फोहोर सामग्रीलाई बाहिर निकाल्ने क्षमता समाप्त हुन्छ भने मृगौला फेल भएको बुझ्नुपर्छ ।
१. नुनः
धेरै नुन खाँदा रक्तचाप बढ्छ । यसले मृगौलामाथि लोड बढ्ने गर्दछ र मृगौला फेल हुने गर्दछ ।
२. मधुमेहः
शरिरमा चिनीको मात्रा बढ्दा मृगौलामाथि फिल्टर गर्ने लोड बढ्ने गर्दछ जसका कारण मृगौला फेल हुनसक्छ ।
३. तनावः
तनावका कारण पैदा हुने हार्मोनले मृगौलालाई नोक्सानी पुर्याउँछ । मृगौला फेल हुने सम्भावना बढ्ने गर्दछ ।
४. गतिहीन जीवनशैलीः
यसले शरिरमा टक्सिन बढ्ने गर्दछ । मृगौलाले यी टक्सिनलाई बाहिर निकाल्न पाउँदैन जसका कारण यो फेल हुनसक्छ ।
५. धुम्रपान र मध्यपानः
यसले शरिरमा टक्सिन बढाउने गर्दछ । मृगौलाले यी टक्सिनलाई फिल्टर गर्न पाउँदैन र फेल हुनसक्छ ।
मृगौला फेल भएका ५ लक्षणः
१. पिसाबमा समस्याः
धेरै पिसाब आउनु, पिसाब फेर्न समस्या हुनु, पोल्ने, फिँजयुक्त पिसाब र पिसाबमा रगत देखिनेजस्ता लक्षण हुनसक्छन् ।
२. सुन्निनेः
टक्सिन फिल्टर नहुँदा पानी जम्मा हुने भएकाले शरिर सुन्निने गर्दछ जसलाई एडिमा भनिन्छ ।
३. छाला रोगः
रगतमा यूरियाको स्तर बढ्दा छाला रोग, मुख गन्हाउने, बान्ता होला जस्तो अनुभव हुनेजस्ता समस्या निम्तिन सक्छ ।
४. जोर्नी दुखाईः
शरिरमा टक्सिन बढ्दा हड्डी र जोर्नीमा दुखाई हुनसक्छ । थकान र कमजोरी पनि हुनसक्छ ।
५. कमजोरीः
मृगौला खराबीका कारण रगतमा अक्सिजनको संचार राम्रोसँग हुन पाउँदैन । यसले कमजोरी पनि निम्त्याउन सक्छ ।
मृगौला फेल हुनबाट बच्ने ५ टिप्सः
१. पर्याप्त पानी पिउनेः
यसले शरिरको टक्सिन फिल्टर भएर निस्किरहन्छ र मृगौला स्वस्थ हुन्छ ।
२. चीनी र नुनमाथि नियन्त्रणः
खानामा चीनी र नुन नियन्त्रण गरे रक्तचाप र मधुमेह नियन्त्रणमा रहन्छ । मृगौलामा भार पर्दैन जसका कारण मृगौला स्वस्थ रहन्छ ।
३. व्यायाम गर्नुहोस्ः
दैनिक आधा घण्टा हिँड्ने र व्यायाम गर्दा रक्त संचार राम्रो हुन्छ । मृगौला पनि स्वस्थ रहन्छ ।
४. स्वस्थ खानेकुरा खानुहोस्ः
हरियो सागपात, गेडागुडी, फलफूल आफ्नो खानेकुरामा समावेश गर्नुहोस् । यसो गर्दा मृगौला स्वस्थ रहन्छ ।
५. धुम्रपान, मद्यपानबाट टाढै रहनुहोस्ः
धुम्रपान, मद्यपान, जंक फूडबाट टाढै बस्नुहोस् । यसले मृगौलामा टक्सिन जम्मा हुन दिँदैन ।
नोट: माथि उल्लेखित स्वास्थ्य सम्बन्धी जानकारीहरु विभिन्न अनलाइन तथा पत्र-पत्रिकाहरुबाट साभार गरिएको हो । मानिसको शारिरिक अवस्था र समय अनुसार पनि माथि उल्लेखित कुराहरुको उपलब्धी फरक पर्छ । सम्पुर्णरुपमा यहि कुरामा मात्रै भर नपर्नुहोला । माथि उल्लेखित कुराहरु प्रयोग गर्दा तपाईको स्वास्थ्यमा थप खराबी देखिए, कृपया तुरुन्त रोकेर स्वास्थ्यकर्मीहरुसँग सल्लाह लिनुहोस् ।
साथै तपाईलाई यो जानकारी कस्तो लाग्यो ? हाम्रो जानकारीहरु अरुलाई पनि देखाउन कृपया सेयर गर्नुहोला । तपाइको एक सेयरले थाहा नभएकाहरुले ज्ञान पाउछन भने हामीलाई पनि सहयोग मिल्नेछ । एजेन्सीको सहयोगमा
युगखबर अनलाइनमा प्रकाशित कुनै सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला । धन्यवाद ।
प्रतिक्रिया