तस्करीको सुन केजीकै १३ लाख सस्तोमा

काठमाडौंः संगठित गिरोहले तस्करीबाट भित्र्याएको सुन प्रतिकेजी ८३ लाख रुपैयाँसम्म लिएर बेच्ने गरेको पाइएको छ । तस्करीबाट ल्याएको सुन आपराधिक सञ्जालको पहुँचमा रहेका व्यापारीले बजार मूल्यभन्दा सरदर १३ लाख कममा किन्ने गरेको प्रहरी अनुसन्धानबाट खुलेको हो ।

तस्करले स्थल र हवाईमार्गबाट ल्याएको सुन बिक्रीबाट प्रतिकेजी ६३ हजार अमेरिकी डलर बराबर रकम पाउने गरेको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी) को अनुसन्धानबाट पत्ता लागेको हो ।

सीआईबीले विदेशबाट स्थल र हवाईमार्ग हुँदै भइरहेको सुन तस्करीको अनुसन्धान गरिरहेको छ । साउन २ मा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको भन्सार जाँचपास गरी छाडिएको सामानभित्र लुकाइएको अवस्थामा सिनामंगल सडकबाट बरामद करिब ६१ केजी र त्यसअघि २०७९ पुस १० मा विद्युतीय चुरोटको आवरणमा भित्र्याएर गायब पारिएको ९ केजी सुन प्रकरणको सीआईबीले अनुसन्धान जारी राखेको छ ।

६१ केजी सुन प्रकरणमा पहिलो चरणको अनुसन्धान टुंग्याएर सीआईबीले करिब साढे ३ अर्ब बिगो कायम गरी ४४ जनाविरुद्ध मुद्दा चलाउन रायसहितको प्रतिवेदन जिल्ला सरकारी वकिलको कार्यालय काठमाडौंमा बुझाइसकेको छ । सरकारी वकिल कार्यालयमा बुझाइएको अनुसन्धान प्रतिवेदनमा चिनियाँ तस्करले अवैध सुनको भुक्तानी ६३ हजार अमेरिकी डलर बराबर हुने क्रिप्टोकरेन्सी ‘यूएसडीटी’ लगायतबाट लिने गरेको उल्लेख छ । तस्करीको सुन व्यापारीसम्म पुर्‍याउन माओवादीका केही शीर्ष नेतासँग निकट रहेका दावा छिरिङ र दावाजिन वाङको समूहले तस्करका सहयोगी सुमन खरेलमार्फत काम गर्ने गरेको पुष्टि भएको छ ।

सन् २०२२ को सेप्टेम्बरदेखि गत जुलाईसम्मको ११ महिनामा मात्रै तस्करले करिब ३ सय ६३ केजी सुन विमानस्थलबाट भित्र्याएको सीआईबीको अनुसन्धानले पुष्टि गरिसकेको छ । त्यसमध्येको करिब ६१ केजी मात्रै बरामद भएको हो । त्यसकै अनुसन्धान गर्ने क्रममा तस्करीको सुन व्यापारीसम्म जाँदा प्रतिकेजीको कति रकम भुक्तानी हुन्छ भन्ने तथ्य खुलेको हो ।

६१ केजी प्रकरणमा सीआईबीले पक्राउ परेमध्येका एलेक्स भनिने याओ फुचेन मुख्य कारोबारीमध्येकै एक रहेको उल्लेख गरेको छ । उनले पनि आफू नेपालमा सुन तस्करी गर्नकै लागि आएको बयान दिएका छन् । बयानमै उनले हङकङलगायत मुलुकबाट भित्रिने तस्करीको सुन व्यापारीसम्म पुग्दा आफूहरूले ६३ हजार डलर बराबरको रकम बुझ्ने गरेको उल्लेख गरेका छन् । भुक्तानी रकम कहिले आफूले र कहिले अरूले बुझ्ने गरेको उनको बयानमा छ । यसरी भित्रिएको सुन रूपन्देहीका सुमन खरेलमार्फत व्यापारीसम्म पुग्ने गरेको पनि भेटिएको छ ।

पछिल्लो एक वर्षमा भित्रिएको सुन खरेलले चिनियाँ तस्करबाट बुझेर बाराका सुन व्यापारी शिव सर्राफको समूहलाई दिएको पनि भेटिएको छ । डिल भएको मूल्यअनुसारको सुन आएपछि सर्राफको समूहले नेपाल र भारतका बजारमा पुर्‍याउने गरेको र त्यसबापतको रकम क्यूआर कोडसहितको बार स्क्यानरमा उल्लेख गरिएको खातामा पठाउने गरेको पाइएको हो ।

एलेक्सको बयानअनुसार सरदर ६३ हजार डलर बराबरमा प्रतिकेजीको कारोबार हुन्थ्यो । ‘मैले प्रतिकेजी ६३ हजार यूएसडीटीमा सुमन खरेललाई सुन बेच्न भनी दिने गरेको थिएँ, मूल्य कहिलेकाहीँ तलमाथि हुने गरेको थियो,’ उनले भनेका छन् । अनुसन्धानमा संलग्न सीआईबीका एक अधिकारीका अनुसार एलेक्सको बयान र खुलेका तथ्य र प्रमाण मिल्दोजुल्दो रहेको र तस्करले अवैध रूपमा भित्र्याएको सुन बेच्दा चलनचल्तीको बजार मूल्यभन्दा १२ देखि १४ लाख रुपैयाँसम्म सस्तो पर्न आउँछ । सस्तोमा सुन किन्ने व्यापारीले हुन्डी, तस्करी, भन्सार छलीलगायतबाट धन यसमा लगानी गरेको देखिएको ती अधिकारीको भनाइ छ ।

बिहीबारको दररेटअनुसार नेपालमा प्रतितोला सुन (शुद्ध) १ लाख ११ हजार ८ सय रुपैयाँ छ । एक केजीमा ८६ तोला हुन्छ, यो भाउअनुसार १ केजीको बजार मूल्य ९६ लाख १४ हजार ८ सय हुन आउँछ । तस्करीको सुन बिक्रीको मूल्यलाई आधार मान्ने हो भने १ केजीमै १३ लाखभन्दा बढी रकम कमिसन आउँछ ।

‘तस्करीको सुनमा लगानी गर्ने भनेको कमिसनकै लागि हो । १ केजीमै यति धेरै कमिसन आउने भएपछि आपराधिक सञ्जालसँग सम्बन्ध बढाएर व्यापारीले कालोधन सुनमा लगानी गर्ने गरेको देखिन्छ,’ एक अनुसन्धान अधिकारी भन्छन्, अहिलेको अनुसन्धानमा भारत र नेपालका सुन व्यापारी यसमा जोडिएका छन्, एक जना पक्राउ परे पनि ठूलो लगानी गर्ने समूह फरार छ ।’ तस्करीको सुन खरिद गर्नेमध्येका बाराका शिव सर्राफ पक्राउ परिसकेका छन् । अर्का व्यक्ति भोला सर्राफ फरार छन् । कान्तिपुरबाट