इजरायली कैदी आदानप्रदानमा शीर्ष प्यालेस्टिनी लडाकू रिहा

रमल्लाह (प्यालेस्टिनी क्षेत्र), माघ १८ गते ।धेरै इजरायलीको हत्या गर्ने आक्रमणहरूका लागि जेल परेका प्यालेस्टिनी लडाकू समूहका पूर्व नेता जकरिया जुबेदी बिहीबार इजरायल र हमासबीचको गाजा युद्धविराम सम्झौताको हिस्साका रूपमा रिहा भएका छन् ।

दोस्रो इन्तिफादा (प्यालेस्टिनी विद्रोह) को समयमा सन् २००० को दशकको सुरुमा ४९ वर्षीय जुबेदी प्रख्यात भए । कब्जा गरिएको वेस्ट बैंकको जेनिन र यसको शरणार्थी शिविरका सबैभन्दा चर्चित लडाकू नेताहरू मध्ये एक बने ।

यही विद्रोहका क्रममा इजरायली सेनाले शिविरमा छापा मार्दा जुबेदीकी आमाको गोली लागेर मृत्यु भएको थियो । उनलाई इजरायली सुरक्षा सेवाहरूले इजरायलीहरू विरुद्ध धेरै घातक, उच्च–प्रोफाइल आक्रमणहरू पछाडि व्यक्तिका रूपमा चिन्छन् ।

लामो वर्षको लडाकू गतिविधि

जुबेदी सन् १९८९ मा १४ वर्षको उमेरमा जेल परेपछि प्यालेस्टिनी राष्ट्रपति महमुद अब्बासको फताह पार्टीमा सक्रिय भए ।

सन् १९९० मा इजरायली सेनामाथि ढुङ्गा र पेट्रोल बम फ्याँकेको आरोपमा पुनः पक्राउ परेका उनी पदसोपान हुँदै अन्ततः जेनिनमा फतहको सशस्त्र विङ अल–अक्सा मार्टर्स ब्रिगेडको नेता बने ।

सन् १९९४ मा ओस्लो सम्झौताअन्तर्गत फेरि रिहा भएपछि उनी अन्य पूर्व कैदीहरूसँगै वेस्ट बैंक सहर जेरिकोमा नवनिर्मित प्यालेस्टिनी प्राधिकरणको सुरक्षा फौजमा सामेल भए ।

सन् २००१ मा जुबेदी एक ‘सैन्य मिसन’ का क्रममा भएको आकस्मिक विस्फोटमा घाइते भएका थिए जसले उनको अनुहार र आँखामा अझै पनि देखिने गम्भीर जलन निम्त्यायो ।

द ब्ल्याक र्याट

आफ्ना हतियारहरू प्यालेस्टिनी प्राधिकरणलाई बुझाउन सहमत नभएसम्म निरन्तर लडाकू गतिविधिका कारण लुक्न बाध्य जुबेदी सन् २००७ सम्म फरार रहे ।  पालना गर्न छानेका सबै फरारहरूलाई दिइएको यो सम्झौताले जुबेदीको नाम इजरायलको वान्टेड सूचीबाट हटायो ।

तर सन् २०११ मा इजरायलले अज्ञात कारणका लागि जुबेदीको माफी फिर्ता लियो । रमल्लाह नजिकैको बेइट इलको इजरायली बस्ती नजिकै धेरै गोली हानाहानमा संलग्न भएको आरोपमा उनलाई सन् २०१९ मा पक्राउ गरिएको थियो ।

यिनले इजरायलद्वारा गरिएका धेरै हत्या प्रयासबाट बच्न सफल भएको दाबी गरेका छन् । यसले उनलाई लक्ष्यीकरणबाट बच्ने क्षमताका लागि ‘द ब्ल्याक र्याट’ को उपनाम दिएको बताइन्छ ।

प्यालेस्टिनीहरूमध्ये जुबेदीलाई जेनिनमा एक शक्तिशाली व्यक्तिका रूपमा चिनिन्छ । साथै सन् २०२१ मा इजरायलको उच्च–सुरक्षा गिल्बोआ जेलबाट भाग्न सफल भएका केही कैदीहरू मध्ये एकको रूपमा चिनिन्छन् ।

अन्य पाँचजना कैदीसँगै उनी जेलको पर्खालमुनि खोपिएको सुरङबाट भागे तर पाँच दिनपछि पुनः समातिए ।

रङ्गमञ्च

जुबेदी जेनिनको रङ्गमञ्चमा पनि संलग्न भए । यो सन् १९५० को दशकको सुरुमा इजरायलको निर्माणमा आफ्नो घरबाट भागेका प्यालेस्टिनीहरूलाई आतिथ्य गर्न सिर्जना गरिएको घना शरणार्थी शिविर हो ।

बालक छँदा उनी आफ्नो परिवार बस्ने भवनमा रहेको शिविरका युवाहरूका लागि इजरायली कार्यकर्ता अर्ना मेर–खामिसले स्थापना गरेको सामुदायिक स्थान र रङ्गमञ्च अर्ना हाउसमा गतिविधिहरूमा सामेल भए ।

सन् २००२ को छापामा इजरायली सेनाले सामुदायिक प्लेहाउसलाई नष्ट गर्यो । यसलाई पछि पुनर्निर्माण गरी फ्रिडम थिएटरको नाम दिइयो ।

सन् २००७ को माफीपछि जुबेदी जेनिन फर्किए र फेरि शिविरको रङ्गमञ्चमा संलग्न भए । यही अवधिमा उनी प्यालेस्टिनी प्राधिकरणको खुला आलोचक पनि बने ।

जेलमा रहेका वर्षहरूमा जुबेदीका तीन भाइ र उनका छोरा मुहम्मद इजरायली सेनाद्वारा मारिए ।

जुबैदीका नजिकका स्रोतहरूका अनुसार रिहा भएपछि उनको पहिलो योजना आफ्नो छोराको चिहान भेट्ने थियो । छोराको अन्त्येष्टिमा उनी जेलमा भएका कारण उपस्थित हुन सकेका थिएनन् ।  रासस/एएफपी