‘नगरपालिकाको सदरमुकाम बाघाखोरबाट हटाउँदिन’ राजेन्द्र रमण खनाल,मेयर बेलकोटगढी नगरपालिका

राजेन्द्ररमण खनाल नुवाकोट जिल्लाको दोस्रो नगरपालिका बेलकोटगढी नगरपालिकाका मेयर हुनुहुन्छ । नुवाकोट जिल्लाको मदानपुरमा जन्मनु भएका खनाल सानैबाट नै कम्युनिष्ट विचारधाराबाट अभिप्रेरित हुनुहुथ्यो । राजनीतिक चेतनासँगै विद्यार्थी राजनीतिमा होमिएका खनाल त्यसपछिका दिनमा लगातार एमालेको जिल्ला तहको राजनीतिमा सक्रिय रहँदै आउनुभयो । सरल स्वभावका खनाल कार्यकर्ताबीच घुलमिल गर्न सक्ने एउटा लोकप्रिय नेताको परिचय पनि बनाउन सफल हुनुहुन्छ । उहाको राजनीतिमा सक्रियता, लगनशीलत र त्यहि सरलताका कारण मुलुकमा स्थापना भएको संघीय संरचना अनुसारको सर्वाधिकार सम्पन्न स्थानीय निकाय अन्र्तरगत बेलकोटगढी नगरपालिकाको मेयर बन्न सफल हुनुभयो । विचारमा अडिन रहने खनाल हेर्दा जति मिजासिलो हुनुहुन्छ निर्णय गर्ने क्षमता उहाको अडान चट्टानजतिकै कडा रहेको छ । जे बोल्ने त्यो गर्ने र जे नगर्ने त्यो नबोल्ने उहाको बानीका कारण पनि स्थानीय तहको निर्वाचनमा एमाले कमजोर रहँदा रहँदै पनि बेलकोटगढीको मेयर बन्न सफल हुनुभयो । नुवाकोट जिल्लामा १२ स्थानीय तहमध्ये दोस्रो नगरपालिका बन्न सफल भएको बेलकोटगढी नगरपालिकामा हुनुपर्ने पुर्वाधार बिना नै बनेको एउटा नगरपालिका हो । दलका नेताहरुले आफ्नो वर्चश्व स्थापित गर्ने उदेश्यले बनाइएको नगरपालिका भएकाले त्यसलाई आम जनताका नजरमा सुविधा सम्पन्न बनाउन निकै कठिन चुनौती रहेको छ । पहिलो कुरा त नगरपालिकाको मुख्य कार्यालय जान समेत सर्वसाधारणका लागि निकै सकसपुर्ण अवस्था छ भने कुनै पनि वडा कार्यलय बन्न सकेका छैनन् । यस्ता चुनौतीकाबीचमा नगरपालिकाको जिम्मेवारी पाउनुभएका खनालका लागि पनि आफ्नो कार्यकाल निकै चुनातीपुर्ण रहेको छ । आम नागरिककले उधारो कुरा विश्वास नगर्ने भएकाले नगदै रुपमा काम गरेर देखाउनु पर्ने भएकाले उहाको ध्यान नगर विकासमा नै केन्द्रीत रहेका छ । मेयर खनालले अबको चार वर्षको बीचमा जनतालाई देखिने गरि काम गरेर देखाउने प्रतिवद्धता व्यक्त गर्नुभयो । उहाले बितेका समयमा पनि आफुले कृषि, पर्यटन, बाटो निर्माण लगायतका काममा हात हालेको र ति कामहरु देखिने गरि सम्पन्न भएको पनि उहाको दावी रहेको छ । यिनै समयसामायिक विषयमा गरिएको कुराकानीका सम्पादित अंशहरु –

 नगरपालिकाको कार्यक्रमहरु कसरी अगाडि बढ्दैछन ?
–बेलकोटगढी नगरपालिका अत्यन्त नौलो र नयाँ नगरपालिका हो । नेपाल सरकारले अन्तिम समयमा नगरपालिका बनाएको थियो । नगरपालिका बनाउने कि नबनाउने भन्ने लामै बसहपछि मात्रै बेलकोटगढी नगरपालिका बन्न पुग्यो । जुन अवस्थामा नगरपालिका घोषणा भएको थियो त्यहाँ पुर्वाधार बिहिन अवस्था थियो । नगरपालिकाको कार्यालय आफ्नो नभएको,वडा कार्यालयको सञ्जार सबैतिर नपुगेको यो एउटा बिकट नगरपालिकाका रुपमा रहेको थियो र छ पनि । हाल हामीले कमसेकम वडा कार्यालय र नगरपालिकालाई जोड्ने काम गरेका छौं । अर्को कुरा पुर्वाधारले पनि हामीलाई निकै असहज अवस्था रहेकाले त्यसलाई पनि जोड दिएर काम अघि बढाएका छौं । त्यस्तै कृषि र पर्यटनलाई पनि विशेष महत्वका साथ जोड दिएर त्यसका लागि गर्नुपर्ने कामहरु तदारुकताकासाथ अघि बढाएका छौ ।विगतमा जनातको समसायमायिक समस्यातिर बढि अग्रसर भएका थियो र एक वर्षको कार्यकालमा साहानुभुति पाउने खालको धेरै काम गर्न सकेका छैनौं । यतिखेर बाटोघाटोको अवस्था पनि नाजुक रहेको छ । विस्तारै यसलाई सहज,दिगो र बलियो बनाउनका लागि ढल नाका बनाउनेतिर हाम्रो ध्यान केन्द्रीत भएको छ । त्यस्तै भवन बनाउनका लागि सरकारले पैसा दिएको खण्डमा र नदिएको खण्डमा पनि हामी आफैले बनाउनेगरि बजेट छुट्ट्याएका छौं । वडा कार्यालयहरुको हकमा पनि प्रत्येक कार्यालयलाई ३८ लाखको दरले भवन निर्माणका लागि बजेट विनियोजन गरेका छौं । त्तकाल हामीले यिकै कुरालाई जोड दिएर अघि बढेका छौं ।

 एक वर्षभन्दा बढि समयको कार्यकाल पुरा गरिसक्नु भएको छ,यो अवधिमा के के चुनौतीहरु पाउनुभयो ?
–चुनौतीको सामना त धेरै नै गर्नुपरेको अवस्था थियो र अझै पनि छ । पहिलो कुरा केन्द्रीय सरकराले राष्ट्रसेवक कर्मचारीहरु नपठाउनाले समस्या उत्पन्न भएको थियो, कर्मचारी अपुग भएपछि काममा ढिलासुस्ती हुनु स्वभाविकै हो । जनताले पाउनुपर्ने सेवा सुविधा समयमा नपाएपछि त्यसले विकास निर्माणमा ढिलासुस्ती हुनु स्वभाविकै बन्यो । एक वर्षको अवधिमा मुलुकमा दुई तहको निर्वाचन सम्पन्न भयो । जसका कारण निर्वाचन आयोगको आचारसंहिताले पनि हामीलाई काम गर्न समस्या उत्पन्न भयो । त्यस अवधिमा पनि हामीले विशेष गरेर कृषि क्षेत्रसँग सम्बन्धित व्यवसायलाई प्राथमिकतामा राखेर काम अघि बढाएका थियौं । जस्तो दुग्ध व्यवसाय,कृषि, पर्यटन, मासुजन्य, बाख्रा, बिउ बिजनमा अनुदान,कुरिलो खेती ,कृषि औजार साना र ठुला गरेर १ सय ४० वटा ट्याकटर वितरण गरेका छौं । अलैची खेती तर्फपनि किसानलाई राहत दिनेगरि काम गरेका छौं । ८० हजारको हाराहारीमा अलैची वितरण गरेका छौं ।

 जुन उत्साहकासाथ काम गर्नुपर्दथ्यो त्यो अनुसार जनप्रतिनिधिहरुले काम गर्न नसकेको गुनासो पनि छ ?
–जति उत्साहकासाथ काम पर्ने थियो त्यो नभएको कुरामा म पनि सहमत छु,तर यसको अर्थ काम नै नभएको भन्न चाँही मिल्दैन । पुर्वाधार बिहिन अवस्थामा पनि हामीले धेरै काम गरेका छौं । पछिल्लो समय करको विषयमा विवाद उत्पन्न भएको छ । यसमा हामीले जनतालाई भार पर्नेगरि कर बढाएका छैनौं । प्रदेशको मातहमा रहेर जनतालाई लागू हुनेगरि कर वृद्धि गरेका छैनौं । एक वर्षको अवधिमा हामीले बालुवा तथा गिटीको बिक्री करमा केही बढाएका थियो । निकासी कर जिल्ला समन्वय समितिले टेन्डर प्रक्रिया मार्फत तय गरेको थियो र अहिले पनि त्यहि कायम रहेको अवस्था छ । हाम्रो नगरपालिकाबाट बाहिर जाने ढुंगा, गिटी, बालुवा, काठ जस्ता वस्तुहरुमा केही कर मात्रै बढाएका छौं । जनतालाई प्रत्यक्ष असर पर्ने करहरु सरल गर्न खाजेका छौं । भुकम्प पीडितको नाममा हामीले दिएको छुटलाई लिएर नाम भुकम्प पिडीतको काम अर्कै हुने गरेको कुरा बाहिर आएपछि त्यसलाई पनि नियन्त्रणको प्रयास गरेका छौं । यसले गर्दा हामीमा उत्साह छदै छैन भन्ने कुरा म मान्दिन । समग्रमा हामीले बेलकोटगढीको विकास पर्यटन र कृषिको विकासबाट मात्रै सम्भव छ भनेर निरन्तर त्यस क्षेत्रमा काम गरिरहेका छौं ।

 स्थानीय निकायको अर्को समस्या भनेको कर्मचारी र जनप्रतिनिधिबीच सामान्जस्यता हुन सकिरहेको छैन भन्ने पनि छ नि ? तपाईको अनुभव
–हामी जनप्रतिनिधिलाई अलि छिटो काम होस,नमिलेनी त्यो छिटो होस भन्ने अपेक्षा रहेको हुन्छ,तर सबै कुरा नियम कानुन र परिधि भित्र रहेर निश्पक्ष ढंगले गर्नुपर्ने हुनाले त्यसको जिम्मेवारी पुर्ण रुपमा कर्मचारी वर्गमा रहने गर्दछ । त्यसकारण हामीले त्त्काल भनेजस्तो प्रक्रिया पु¥याएर काम गर्न केही समय लागिहाल्छ । मुख्य कुरा हामीले नियम कानुन र परिधि भित्र रहेर काम गर्ने हो भने समस्या होला जस्तो मलाई लाग्दैन । सबैले आ–आफ्नो जिम्मेवारी बोध गरेको खण्डमा यस्ता कुरा बाहिर आउन पाउँदेन भन्ने मलाई लाग्छ ।

 निर्वाचनका बेला तपाईले हाल कायम रहेको नगरपालिकाको केन्द्रलाई सार्ने कुरा गर्नुभएको भन्ने चर्चा थियो । त्यसबोरमा अहिले केही सोच्नुभएको छ ?
–वास्तवमा मैले त्यो बेला पनि कार्यालय सार्छु भन्ने अभिव्यक्ति दिएको थिईन । चुनावका बेला भेगीय रुपमा त्यस्तो नारा लगाउने काम भयो । त्यसमा केहीले पत्याउनुभयो र मलाई मत पनि त्यहि अनुसार आयो । त्यो जहाँ हाम्रो केन्द्र बसेको ठाँउ बाघाखेर छ । त्यो मध्य केन्द्र रहेको छ । त्यहाबाट सबैभन्दा टाढा भनेको मदानपुरको ढाँडेफेदी १३ नम्बर वडाबाट त्यहा आउँदा पनि २८ किलोमिटर पर्दछ भने अर्को भेग कुमरीको फाँटापौवाबाट आउँदा पनि झण्डै त्यस्तै २५,२६ किलोमिटर पर्दछ । एक दुई किलोमिटर फरक रहेको छ । अहिले हेर्दा समथर जग्गा कम, भौगोलिक विकटता भएपनि हामीले त्यसलाई सडक पुर्वाधारबाट जोड्दै समथर जग्गामा आफ्नो भवन बनाउन सक्यौ भने त्यो भन्दा सहज र मध्य केन्द्र अर्को हुनै सक्दैन । त्यहाका जनताका लागि पनि त्यो अवसर हुनेछ । मैलै निर्वाचनको केही दिन अगाडि बाघाखोरमा नै भएको एक कोणसभामा स्पष्ट रुपमा भनेका थिए, नगरपालिकाको सदरमुकाम बाघाखोरबाट हटाउँदिन । अहिले तेस्रो नगरपरिषद्बाट सोही स्थानमा कार्यालय बनाउनेगरि निर्णय समेत गरिसकेको छु ।

 बेलकोटगढी नगरक्षेत्रमा रहेका नदीजन्य सामाग्रीहरुममा तस्करहरुले बढि आँखा लाउने गरेका छन् । यसलाई नियन्त्रण गर्न तपाईहरुले के के गर्दै हुनुहुन्छ ?
–हामीले प्रदुषणरहित उद्योगलाई पहिलो प्राथमिकता दिएका थियौं । मैले निर्वाचनका बेलामा पनि त्यो कुरा भनेको थिए । अहिले पनि म त्यसमा प्रतिवद्ध रहेको छु । आम्दानी गर्ने कुरामा उद्योगधन्दा चलाउन नपाउने भन्ने कुरा आउँदैन । त्यसबाट निक्सने धुवा वा प्रदुषणलाई व्यवस्थित गर्ने कुरामा हामीले चासो दिनुपर्ने हुन्छ । हामीले अंगिकार गरेको परिधिभित्र रहेर उद्योग चलाउने कुरामा हामी पनि सहमत छौं । जसले जनताको दैनिक जीवनमा असर पार्ने ढंगले उत्पादन गरेका छैनन् र प्रक्रिया पुरा गरेका छन् भने हामीले त्यस्ता उद्योगलाई रोक्ने कुरा आउँदैन । सञ्चालन गर्न दिनुपर्दछ । तर उद्योग सञ्चालन गर्दा पुरा गर्नुपर्ने मापदण्ड पुरा गरिएको छैन भने त्यस्ता उद्योग भने सञ्चालन गर्न दिने कुरा आउँदैन ।

कांग्रेससहितका प्रतिपक्षी दलहरुले तपाईहरुका क्रियाकलाप राजनीतिक प्रतिशोधपुर्ण ढंगबाट हुँदै आएको आरोप लगाउँदै आएको छ नि ?
– त्यो गतल कुरा हो । म हिजो जुनबाट निर्वाचित भएको भएपनि अब म त्यो नगरपालिकाको प्रमुख हो । मैलै सबै जनतालाई न्याय दिनुपर्दछ । उहाहरुले आफ्नो धर्म निर्वाह गर्नुभएको हो । म त्यसमा विश्वास गर्दिन । म जनतामा न्यायका लागि काम गर्दछु र कसैलाई पनि अन्याया हुन दिन्न । मैलै अहिलेसम्म काम गर्दा यो पार्टी उ पार्टी भन्दा पनि जनताको माग अनुसार काम गर्दै आएको छु । जस्तो ट्याक्टर वितरण गर्दा सहकारी माध्यमबाट छनोट गराएका छौं । क्युबी खेती गर्न चाहानेका लागि बिउ उपलब्ध गराएका छौं । शिक्षकहरु हाम्रो पार्टीको भन्दा फरक विचारधाराका पनि हुनुहुन्छ,उहालाई हामीले आस्थाका आधारमा कारबाही गर्ने,सरुवा गर्ने काम कहिल्यै गर्दैनौं । सबैले राम्रो सोच राख्नु पर्दछ भन्ने मलार्य लाग्दछ ।

तपाई आफ्नो मेयर भएर दुई वर्ष बिताउँदै हुनुहुन्छ । यस अवधिमा जनतासग गरेका वाचा पुरा गर्न सकिन कि भन्ने पनि लागेको छ ?
–अहिले निर्माणको अवस्था हो । म निर्माणमा लाग्नुपर्दछ । हामीसँग केही छैन त्यसलाइृ बनाउन पर्दछ भन्ने हो,तर यस अवधिमा धेरै बाधा अड्चन बेहोरेको छु । यसको मुल्याङकन १० वर्ष पछि हुन्छ । काम गर्दा सेन्टर पार्नुपर्ने भएकाले समस्या आएका छन् । यसलाई मैलै सहज रुपमा लिएको छु । काम गर्दा समस्या आउँछन्, त्यसलाइृ मिलाएर लैजाने कुार महत्वपुर्ण रहन्छ । बाटो बनाउँदा वा वडा कार्यालय राख्दा नपर्नेले मेरोमा परेन भनेर गाली गर्नुभएको छ । पर्नेहरुले पनि बाटो फराकिलो बनायो भनेर लागी गर्नुभएको होला,तर त्यसको फाइदा उहाहरुले नै लिने हो भन्ने कुरा नबुझ्दा भने मलाई खल्लो लागेको छ ।

 अन्त्यमा तपाइएको पाँच वर्षे कार्यकालमा हामीले बेलकोटगढी नगरपालिकालाई कस्तो देख्न पाउँछौं र तपाईले कस्तो बनाउने परिकल्पना गर्नुभएको छ ?
– हामीले निर्माण गर्दागर्दै हाम्रा अवधि समाप्त हुन्छ । मैले बनाएको कार्यालयमा म बस्न भ्याउछु कि भ्याउँदिन थाहा छैन । तर एकाध कामहरु मैलै यसै वर्षभित्र सक्ने लक्ष्य लिएको छु । जस्तो चिम्टेश्वर भ्यु टावर र सिडी निर्माण ,मदन भण्डारी पिकनीक स्पोर्ट लगायतका काममा चासो दिएर लागेको छु । यदि मैलै यो कुरा पुरा गर्न सकिन भने म पछि आउने मेयरहरले यसमा लाग्नुपर्ने हुन्छ । मैले कम्तिमा यस्ता काम पुरा गरे भने उहाहरुले हरु काम गर्न पाउनु हुन्छ । यो हाम्रा लागि जरुरी पनि छ । नुवाकोटमा विदुर, त्रिशुली तथा अन्य क्षेत्रबाट आन्तरिक पर्यटकका लागि पिकनिक मनाउन जाने उपयुक्त थलो चिम्टेश्वर हुनसक्छ । त्यसलाई हामीले छिटो सक्यो भने आम्दानीको हिसाबले पनि फाईदा हुनेछ । अर्को कुरा पिपलटारदेखि बाघाखोर हुँदै चिम्टेश्वर भ्यु टावरका लागि केबलकारको सर्वेक्षण पनि गराएर छाड्ने छु । यस्तै केही महत्वपुर्ण बाटोहरुलाई प्राथमिकतामा राखेर ति बाटोहरु १२ महिना चल्ने र जनताले कमसेकम वडा कार्यालय र नगरपालिका कार्यालय जान सहज हुने ढंगले ति बाटोहरु निर्माण गर्ने मेरो प्रयास रहन्छ । यस्तै प्रयासका बाजुत बेलकोटगढी नगरपालिकालाई पुर्ण रुपमा सुगम र सम्पन्न बनाउन नसकेपनि सुहाउँदो बनाएर छाड्छु ।

साभारः नुवाकोट पुकार साप्ताहिक