‘एक वर्षमा नै ‘ब्रेक इभन’ गरिसक्छौं’ –सरोज महत,चौघडा,एग्रो अर्गानिक प्रालि प्रमुख कार्यकारी अधिकृत

नुवाकोट जिल्ला कृषि क्षेत्रका लागि प्रख्यात मानिएको भएपनि पछिल्लो समय कृषि सम्बन्धि उत्पादनहरु क्रमशः घट्दै गैरहेको अवस्था छ । कतिपय स्थानमा जग्गाजमीन बाझिएर उब्जनी हुन सकिरहेको छैन भने कतिपय स्थानमा कृषि सम्बन्धि ज्ञान नभएका कारण पनि सोचेजस्तो उत्पादन हुन सकिरहेको छैन । जिल्लामा नाम चलेका उब्जनी हुने फाँटहरु रहेका छन्,तर त्यसको व्यवस्थापन हुन नसक्दा कृषि क्षेत्रको खानी मानिएको क्षेत्रहरु पनि विस्तारै सेलाउँदै गएको अवस्था छ । उब्जनी भैहाले पनि विषादीका कारण कतिखेर कस्तो रोग लाग्ने हो भन्ने चिन्ताले आम किसानलाई सताउने गर्दछ । न त किसानले बिष बिनाको तरकारी उत्पादन गर्न सक्छन त क खानेले नै अर्गानिक तरकारी वा उब्जनीमा नै चासो दिन्छन । विष र तरकारीको सम्बन्ध यति गहिरो भैसक्यो कि विष विनाको तरकराीको कल्पना ने गर्न सकिदैन । त्यस्तो अवस्थालाई चिर्दै नुवाकोट जिल्लाको माटो, हावापानी र राजधानीबाट समेत नजिक भएकाले नुवाकोट जिल्लालाई साच्चिकै भने जस्तै कृषि हब बनाउनुपर्दछ त्यो पनि अर्गानिक रुपमा भनेर जिल्लाकै केही व्यक्तिहरु सक्रिय रुपमा लागि परेका छन् । कृषि क्षेत्रका लागि प्रख्यात मानिएको लिखु गाउँपालिका –४ चौघडामा जिल्लाकै सबैभन्दा ठुलो कर्षि फर्म सञ्चालनमा आएको छ । चौघडा एग्रो अर्गानिक प्रालिको नामबाट सुरु गरिएको छ । करिब ३ करोड लगानीमा सुरु गरेको सो प्रालिले कृषि खेतीसहित त्यसका लागि चाहिने मल मुत्रका लागि चौपायाँ समेत पाल्ने तयारी गरेको छ । अबको एक वर्षभित्र नुवाकोट जिल्लाको नमुना कृर्षि फार्म बनाउने उदेश्यले सक्रिय रहेको सो संस्थाका तर्फबाट कार्यकारी अधिकृतको रुपमा सक्रिय हुनुहुन्छ,सरोज महत । ललितपुर जिल्ला स्थायी घर भएका महत आजभोलि दैनिक रुपमा नुवाकोट जिल्लाकै उक्कृष्ठ अर्गानिक कृषि फर्म बनाउनेमा तल्लिन हुनहुन्छ । बिहानदेखि बेलुकासम्म उहाको ध्यान कसरी यो फर्मबाट राम्रो र बढि उत्पादन गर्ने भन्नेमा नै केन्द्रीत रहन्छ । उहाको यो सक्रियतासँगै आजभोलि चौघडा एग्रो अर्गानिक कृषि फर्मले गति लिएको छ । एक वर्षभित्र सो कृषि फर्मलाई ब्रेक इभन गर्ने उदेश्यकासाथ सक्रिय महतसँग हालै सञ्चालनमा आएको एग्रो फर्मका विषयमा नुवाकोट पुकारका लागि शुकदेव दाहालले गर्नुभएको कुराकानीका सम्पाशित अंशहरु

१ चौघडा एग्रो अर्गानिक कृषि र्फम कस्तो प्रकारको संस्था हो ?
–एकिकृत कृषि व्यवस्थापन पद्धतीमा रहेर सञ्चालन गरिएको एउटा नितान्त अर्गानिक कृषि फर्म हो । यसमा पशुपालन र कृषिको एकिकृत व्यवस्थापन हुन्छ । कृषिबाट उत्पादित घाँसहरु पशु चौपायाँमा जान्छ र पशु चौपायाबाट आएका मलमुत्रहरु चाँही बोट विरुवाहरुमा जान्छ । हामीले त्यसलाई नै मुख्य जोड दिएर यो फर्म सञ्चालन गरेका हौं ।

२ जम्मा कति रोपनी क्षेत्रफलमा यो फर्म सञ्चालित रहेको छ ?
अहिले हामीले जम्मा २ सय ४० रोपनी क्षेत्रफल जग्गा लिजमा लिएका छौं । त्यसमध्ये ४० रोपनीमा पशुपालन गर्ने,१ सय ५० रोपनीमा बिउ उत्पादन सम्बन्धि काम भैरहेको छ भने ५० रोपनी जग्गामा खाने आलु उत्पादन भैरहेको छ ।

३ हालसम्म यो फर्म सञ्चालनका लागि तपाईहरुले कति लगानी गर्नुभएको छ ?
–हामीले हालसम्म ३ करोड लगानी गरिसकेका छौं । यो लगानी भनेको ३ सय रोपनी जग्गामा रहँदा अनुमानित योजना हो । अगामी दिनमा पशुपालन, डेरी,मल र बाली विभिदिकरणका योजना पनि अपनाएका छौं र लगानी पनि बढाउँदै लैजाने जाने हाम्रो लक्ष्य रहेको छ । यस्तै हामीले ५० रोपनीमा तरकारी खेती,४० रोपनीमा मेवाको योजान अघि सारेका छौं भने धान मकैको योजना रहेको छ भने ललितपुरमा आलुको मुल विउ उत्पादन गर्दछौं । यसले जिल्लाभर नै उन्नत आलुको बिउ प्राप्त हुनेछ ।

४ तपाईहरुले जुन काम गरिरहनु भएको छ त्यसका लागि जनशक्तिको व्यवस्थापन कसरी गरिरहनु भएको छ ?
–यो अत्यन्त सान्र्दभिक कुरा हो । कृषि क्षेत्रका लागि सबैभन्दा ठुलो चुनौती भनेको नै दक्ष जनशक्ति नपाउनु हो । हामीले त्यसलाई मध्यनजर राख्दै कृषिमा यान्त्रिकरणतर्फ अग्रसर भैरहेका छौं । यसबाट हामीलाई निकै सहज भैरहेको छ र जनशक्तिको अभाव व्यहोर्नु परेको छैन ।
५ मा तपाईहरुसँग कस्ता खालका यान्त्रिकरणहरु उपलब्ध रहेका छन् त ?
–हालसम्म हामीले धान काट्ने मेसिन,खेत जोत्ने मेसिन,गोड्ने मेसिन,औषधी छर्ने मेसिन,मकै रोप्ने र गोड्ने,आलु खन्ने र गोड्ने लगायतका मेसिनहरु ल्याएका छौं । यो हाम्रो लागि मात्रै होइन हामीले ‘कस्टम हायर सेन्टर’का रुपमा अन्य किसानहरुलाई पनि भाडामा उपलब्ध गराउदै आएका छौं ।
६ कृषि क्षेत्रका लागि यति ठुलो लगानी गर्नुभएको छ,कति वर्षमा लगानी उठाउने योजना रहेको छ ?
–हामीले सोचेजस्तो काम गर्न सकियो भने र समयले साथ दियो भने एक वर्षमा नै‘ब्रेक इभन गर्ने लक्ष्य रहेको छ । हुनत व्यवसायिक रुपमा लगानी उठाउनका लागि कम्तीमा तीन वर्ष काम गर्नुपर्दछ भन्ने मान्यता रहे पनि हामी एक वर्षमा नै ब्रेक इभन गर्ने लक्ष्यमा छौं ।

७ यो वर्ष कति उत्पादनको लक्ष्य राख्नु भएको छ ?
–यो वर्ष हामीले ६ सय मेक्टिटन आलु, १ सय मेक्टिटन धान र २ सय मेक्टिटन गेडागुडी उत्पादनको लक्ष्य लिएका छौं ।
८ तपाईहरुले चौघडालाई नै रोज्नुको कारण के हुनसक्छ ?
–हामीले जहाँ काम सुरु गरेका छौं,त्यो ठाउँ विभिन्न कारणले उपयुक्त रहेको छ भन्ने बुझेर नै हामीले काम सुरु गरेका हों । पहिलो कुरा यहाँ सिँचाईको राम्रो व्यवस्था रहेको छ, दोस्रो कुरा समथर भु–भाग रहेको छ भने तेस्रो कुरा हावापानी सबै हिसाबले उत्पादनका लागि उपयुक्त स्थान छ भनेर यो ठाउँ रोजेका हौं ।
८ नुवाकोट जिल्लामा व्यवसायिक रुपमा यति ठुलो फर्म सुरु गरिएको छ,यसले सिंगो नुवाकोटबासीलाई के सन्देश दिनसक्छ ?
–नुवाकोटबासीका लागि पनि यो ठुलो अवसर हो भन्ने मलाई लागेको छ । नुवाकोटका अधिकांश भागमा सबै सिजनमा आलू खेती गरिन्छ,तर गुणस्तरीय आलु उतपादन हुन सकिरहेको छैन । आलुलाई तरिका मिलाएर र उन्नत बिउ रोप्न सकियो भने तीनचार गुणा आलु उत्पादन गर्न सकिन्छ ,त्यसका लागि पनि हामीले किसानलाई उन्नत बिउ दिनका लागि पनि काम गरिरहेका छौं । यसबाट जिल्लाबासीले लाभ लिनसक्छन भन्ने हाम्रो बुझाई हो । यस्तै अर्को कुरा हामीले अबको एक दुई वर्षभित्र ‘एग्रो टुरिजम’लाई पनि प्राथमिकतामा राखेका छौं । हामीले उत्पादन गरेका कृषिजन्य वस्तुहरु तथा हाम्रा फार्महरु अबलोकन गर्नका लागि पनि पर्यटकहरुलाई यहा ल्याउने मनोरञ्जन दिने र पर्यटकको विकास गर्ने योजना पनि हामीले अघि सारेका छौं । यसबाट समग्र कृषि क्षेत्रको विकासमा अझ गति दिन सकिन्छ भन्ने हाम्रो बुझाई रहेको छ ।
९ नुवाकोट जिल्लामा एउटा नमुनाको रुपमा काम गरिरहनुभएको छ, स्थानीय निकायबाट कस्तो सहयोग प्राप्त भएको छ ?
–हामीले जुन हिसाबले काम गरिरहेका छौं । हाम्रो यो अभियानमा सरोकारवाला निकाय जस्तो गाउँपालिका,वडा कार्यालय,प्रधानमन्त्री आधुनिकिकरण कृषि परियोजना लगायतका
संस्था साथै स्थानीय रुपमा पनि आवश्यक सहयोग प्राप्त भैरहेको छ । कृषि क्षेत्रको विकास र विस्तारका लागि हाम्रो यो अभियानमा स्थानीय निकायले आफ्नै अभियानको रुपमा सहयोग गरेको मैले पाएको छ । यसबाट हामीलाई सुरक्षित वातावरण तयार भएको छ । नुवाकोट पुकार साप्ताहिकबाट साभार