त्रिविको डिन नियुक्तिमा कार्यकारीबीच नै मतभेद

काठमाडौँः त्रिभुवन विश्वविद्यालय कार्यकारी परिषद्का सदस्यबीच मतभेद हुँदा आठ अध्ययन संस्थान तथा संकायका डिन र १८ क्याम्पसमा प्रमुख नियुक्ति हुन सकेको छैन ।

खुला प्रतिस्पर्धाका आधारमा डिन नियुक्ति गर्ने भन्दै छनोट तथा सिफारिस समितिले ३–३ जनाको नाम सिफारिस गरे पनि कार्यकारी परिषद्ले नियुक्तिसम्बन्धी निर्णय लिन नसकेको हो ।

उपकुलपतिले अध्यक्षता गर्ने सात सदस्यीय परिषद्मा मेरिटका आधारमा नियुक्ति दिने कि तीनमध्ये एक जना छनोट गर्ने विषयमा विवाद देखिएको छ । पटकपटक परिषद्को बैठक डाके पनि सदस्यहरूबीच मतभेद कायमै रहँदा निर्णय हुन सकेको छैन ।

उपकुलपति केशरजंग बराल मेरिटका आधारमा पहिलो नम्बरमा सिफारिस भएकालाई नियुक्ति गर्नुपर्ने पक्षमा छन् भने अन्य सदस्यले ३ मध्ये एक जना छनोट गर्न सकिने मत राख्दै आएका छन् । उपकुलपति छनोट तथा नियुक्तिसम्बन्धी कार्यविधिमा पनि ३ मध्ये एक छनोट गर्न सकिने व्यवस्था रहेको उनीहरूको भनाइ छ ।

रेक्टर खड्ग केसी, रजिस्ट्रार केदार रिजाल, व्यवस्थापनका डिन डिल्लीराज शर्मा, प्राध्यापक प्रेमसागर चापागाईं र महानन्द चालिसे परिषद्को सदस्य छन् । एक सदस्य रिक्त छ । शर्मा र चापागाईंलाई पूर्वउपकुलपति धर्मकान्त बाँस्कोटाले नियुक्ति गरेका थिए । उनीहरूसहित रेक्टर केसीले ३ जनामध्ये उपयुक्त व्यक्तिलाई नियुक्ति दिनुपर्ने अडान राख्दै आएका छन् ।

चालिसे व्यवस्थापन संकायको डिनका लागि सिफारिस भएकाले यस विषयमा निष्क्रिय जस्तो बसेको र रजिस्ट्रार रिजाल उपकुलपति बराल र रेक्टर केसी पक्षबीच सहमति कायम गर्ने प्रयासमा रहेको त्रिविका एक उपप्रशासकले जनाए ।

‘मेरिटका आधारमा एक नम्बरमा सिफारिस भएकालाई मात्र नियुक्ति दिँदा एमाले कोटाबाट डिनमा नील हुने भयो,’ उनले भने, ‘उपकुलपति जेजस्तो भए पनि सिफारिस भएर आएकालाई मेरिटअनुसार नियुक्ति गर्नुपर्छ भन्नुहुन्छ । अन्य पक्षले सबैलाई मिलाएर लैजानुपर्ने धारणा राख्दा डिन नियुक्तिमा ढिलाइ हुँदै आएको छ ।’

उपकुलपति बरालले गत साता ६ सहपरीक्षा नियन्त्रक मेरिटका आधारमा नियुक्ति गर्दै मेरिट छाड्न नसकिने संकेतसमेत दिएका छन् । ‘थुप्रै पदहरूमा नियुक्ति गर्न बाँकी छ । अब भागबन्डाभन्दा पनि मेरिटमा एक नम्बरमा जो आउँछ उसैलाई नियुक्त गर्नुपर्छ,’ उनले भने ।

चिकित्साशास्त्र, इन्जिनियरिङ, विज्ञान तथा प्रविधि, वन, कृषि तथा पशु विज्ञान अध्ययन संस्थान तथा व्यवस्थापन, मानविकी र शिक्षाशास्त्र संकायमा डिन नियुक्तिका लागि सिफारिस भएका छन् ।

भिन्नभिन्नै छनोट तथा सिफारिस समितिले छुट्टाछुट्टै खाममा वर्णानुक्रमअनुसार सम्भावित डिनका नाम र प्राप्तांक पठाएका छन् । स्रोतका अनुसार चिकित्सा शिक्षा अध्ययन संस्थानमा मोहनराज शर्मा, सुधा बस्नेत र दिव्यासिंह शाह सिफारिसमा परेका छन् । इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थानमा सुवर्ण शाक्य, भोलानाथ शर्मा र सुशील बज्राचार्य छन् ।

मानविकी तथा सामाजिकशास्त्र संकायमा दुवीनन्द ढकाल, सञ्जय आचार्य र ताराप्रसाद भुसाल सिफारिसमा छन् । कृषि तथा पशु विज्ञान अध्ययन संस्थानमा किशोर दाहाल, हरिकृष्ण पन्त र यमबहादुर गुरुङ छन् । वन विज्ञान अध्ययन संस्थानमा राजेश राई, ठाकुर सिलवाल र राजकुमार कोइराला सिफारिसमा परेका छन् भने विज्ञान तथा प्रविधि संकायमा शंकर खनाल, चेतराज भट्ट र नारायण अधिकारी छन् ।

व्यवस्थापनमा महानन्द चालिसे, भोजराज अर्याल र अच्युत ज्ञवाली तथा शिक्षाशास्त्र संकायमा चित्रबहादुर बुढाथोकी, वेदराज आचार्य, नारायण बेलबासे सिफारिस भएका छन् । मेरिटका आधारमा नियुक्ति दिँदा ८ डिनमध्ये ५ मा कांग्रेस, ३ मा माओवादी निकट प्राध्यापक पर्छन् ।

रेक्टरसहित एमाले कोटामा कार्यकारी सदस्य बनेका शर्मा र चापागाईं यसमा असन्तुष्ट छन् । उनीहरू आफू अनुकूल निर्णय नहुने भएपछि कार्यकारी परिषद्को बैठकमा समेत उपस्थिति नभएको आरोप प्राध्यापकहरूको छ ।

रेक्टर केसीले कार्यविधिअनुसार ३ मध्ये एक जना छनोट गर्न सकिने बताए । ‘भागबन्डा खोजेको होइन । म पनि मेरिटोक्रेसीकै पक्षमा हो । हामीले बनाएको विधिमा टेकौं भनेको हो,’ उनले भने । नियुक्तिका विषयमा उपकुलपतिसहित पदाधिकारीमा खासै ठूलो विमति नरहेको र छिट्टै टुंगो लाग्ने समेत उनले दाबी गरे ।

रजिस्ट्रार रिजालले नियुक्तिका लागि छलफल जारी रहेको र निष्कर्षमा पुगिने बताए । बिहीबार त्रिविले नीति सभा डाकेको छ । डिनहरू त्यसको सदस्य हुन्छन् । त्यसअघि नै नियुक्ति गरिसकिने पदाधिकारीहरूको दाबी छ ।

‘हिजो पूर्वउपकुलपति धर्मकान्त बाँस्कोटाले अधिकांश डिन एमाले कोटाबाट नियुक्ति गर्दा पनि फेल भए,’ एक सदस्यले भने, ‘राजनीतिक आस्था सबैको हुन्छ । त्यसैले सबै पक्षलाई मिलाएर लैजाँदा नै विश्वविद्यालयको हितमा हुन्छ ।’

एक नम्बरमा सिफारिस भएकामध्ये केहीमाथि प्रश्न उठेकाले पनि ३ जनाबाट छान्दा उपयुक्त हुने ती सदस्यले नाम नलेख्ने सर्तमा बताए । छनोट तथा सिफारिस समितिका प्राध्यापकहरू भने मेरिटका आधारमा नियुक्त नहुने भए भदौदेखि सुरु गरिएको प्रतिस्पर्धाको प्रक्रियाको औचित्य नै समाप्त हुने तर्क गर्छन् । कार्यकारीका सदस्य डिल्लीराम शर्माले डिन नियुक्तिका विषयमा छलफलमै रहेको र कार्यकारी परिषद्भित्र कुनै विमति नरहेको जनाए ।

यसअघि शिक्षा र कृषिमा माओवादी र मानविकीमा कांग्रेस निकटबाहेक सबै डिनहरूमा एमाले निकट प्राध्यापकहरू नियुक्त भएका थिए । विगतमा एकलौटी गरेको एमालेले रेक्टर केसीमार्फत यस पटक पनि चिकित्सा, इन्जिनियरिङ, शिक्षा, मानविकी, वनलगायत डिनका लागि दाबी गर्दै आएका छन् ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली, शिक्षामन्त्री विद्या भट्टराईदेखि एमाले नेता, एमाले निकट प्राध्यापक, कर्मचारी र विद्यार्थी संगठनले त्यसका लागि दबाब दिँदै आएको र निर्णय हुन नसकेको पूर्वडिन तथा छनोट तथा सिफारिस समितिका एक सदस्यले दाबी गरे ।

कार्यकारी परिषद्मा एमाले पक्षको बहुमत भएकाले उपकुलपतिले निर्णय लिन नसकेर अप्ठ्यारोमा परेको उनले बताए । डिनको टुंगो नलाग्दा छनोट तथा सिफारिसले नाम सिफारिस गरेका १८ क्याम्पसमा पनि प्रमुख नियुक्त गर्न सकेको छैन । गत असारदेखि डिन र क्याम्पस प्रमुख रिक्त छन् । निमित्तलाई जिम्मेवारी दिइएको छ । डिनपछि क्याम्पस प्रमुख नियुक्त गर्ने भनिएको छ । कान्तिपुरबाट